ЗАПОМНІЦЕ СЛОВЫ І ДАТЫ

Flash Card Deck created by Артём Кулаков with GoConqr

Flash Card Deck created by Артём Кулаков with GoConqr

У 1110 г. у сямі князя Георгія Усяслававіча нарадзілася дзяўчынка. Бацькі далі ёй старажытнае імя Прадслава. «Па мячу» яна паходзіла з дынастыі Рурыкавічаў, а «па кудзелі» была нашчадзіцаю першага полацкага князя Рагвалода. Ейным дзедам быў знакаміты Усяслаў Чарадзей.
Калі Прадславе споўнілася 12 гадоў, бацькі вырашылі аддаць яе замуж. Але дзяўчына абрала іншы жыццёвы шлях: насуперак волі бацькоў яна пастрыглася ў манашкі. У адпаведнасці з традыцыяй яна абрала новае імя, Еўфрасіння, і пачала шлях да святасці. Сёння Еўфрасіння лічыцца апякункаю Беларусі і першаю жанчынаю-святою на ўсходнеславянскіх абшарах.

В 1161 году мастер Лазарь Богша по поручению праведной княжны из Полоцка Евфросинии изготовил чудесный крест. Перекрестившись, вывел на нем грозные слова: "Да не изнесеться из монастыря никогда же яко ни продати ни отдати. Ащо се кто преслоушаеть и изнесеть от монастыря да будтъ проклятъ святою животворящею троицею и святыми отцами". То есть всякий посягнувший на Крест подвергался страшному проклятию святой Троицы. Страшнее заклятия в то время не было!

Так 850 лет назад на нашей земле появилась уникальная реликвия, а вместе с ней и чудесное поверье: всё в Беларуси будет хорошо, пока сохраним Крест Святой Евфросинии Полоцкой.

Почти восемь веков берегли предки, как зеницу ока, заветный Крест.

Однако летом 1941 года он бесследно исчез.

Мастер постарался на славу. Выточил из кипарисового дерева шестиконечный Крест высотой 51,8 сантиметра. Украсил золотыми и серебряными пластинами с эмалевыми изображениями святых, орнаментом, драгоценными каменьями.

Не забыл и про священные реликвии. Вложил в квадратные гнезда капли крови Иисуса Христа, частичку Креста Господнего, кусочек камня от Гроба Богородицы, части мощей Святых Стефана и Пантелеймона, кровь Святого Дмитрия.

Имело ли заклятье силу в многовековой судьбе Креста? Похоже, что да. Потому что хоть побывал Крест затем у русских царей в Москве, самый лютый из них - Иван Грозный, идя в 1563 году на Полоцк, взял Крест с собой. Покорив город, он вернул святыню на место - в келью преподобной Евфросинии Спасской церкви…

Чуть позже, в 1580 году, Крест был переправлен в Софийский собор.

Чего только ни придумывали монахи, чтобы уберечь его от жадных вражеских глаз! Прятали в укромных местах, заказывали копии, а в 1812 году, спасая от французов, замуровали в тайнике.

Точной даты пропажи Креста никто не знает. Известно лишь то, что он исчез в первые дни войны

ТОЛЬКО ФАКТЫ

* 140 гривен, в которые оценил в 1161 году мастер Лазарь Богша сделанный Крест, в то время представляли огромную сумму. Столько же налога собирал смоленский князь за год с отдельных областей.

* Крест Святой Евфросинии не раз покидал келью своей покровительницы, но всякий раз чудесным образом возвращался на место. В 1512 году царь Василий III увез его в Москву. В 1841 году Крест снова увезли в Москву и поместили в Успенский собор.
 

11 фактаў пра Ефрасінню Полацкую

Жыла ў 12 ст.

Унучка легендарнага князя Усяслава Чарадзея.

Пры нараджэнні дзяўчынка атрымала імя Прадслава.

Імя Ефрасіння   - ад грэч. "радасць".

Ефрасіння перапісвала Святое Пісанне, вяла Полацкі летапіс; яна пісала і ўласныя творы - малітвы, казанні, перакладала з грэчаскай і лацінскай моў.

Невядомы палачанін напісаў пра яе  "Жыціе Ефрасінні Полацкай"

Па загадзе Ефрасінні Полацкай майстар ювелір Лазар Богша зрабіў крыж. Яго вышыня - 52 см. Крыж быў выкананы з кіпарыса, аббіты залатымі і срэбранымі пласцінамі, упрыгожаны каштоўнымі камянямі і 20 абразкамі (рус. иконками). У пяці паглыбленнях знаходзіліся хрысціянскія рэліквіі. У час Вялікай Айчыннай вайны крыж быў выкрадзены. І дагэтуль дакладна невядома, дзе ён знаходзіцца. 

Акрамя Ефрасінні манашкамі сталі дзве яе сястры. Іх звалі Звеніслава і Гардзіслава. У манастыры ім далі наступныя імёны - Еўпраксія і Еўдакія. 

У "Жыціі Ефрасінні Полацкай" расказваецца, што ёй прысніўся сон, у якім анёл (рус. ангел) прывёў да мястэчка Сяльцо на беразе ракі Палата, дзе была звычайная драўляная царква. І гэты сон сніўся Ефрасінні тры разы. Гэта быў знак Божы. Ефрасіння пайшла туды і заснавала манастыр. Каля гэтага манастыра яна загадала пабудаваць Спаса-Ефрасіннеўскую царкву. Вядомы дойлід Іаан пабудаваў яе за 30 тыдняў. Зараз мошчы Святой Ефрасіння знаходзяцца ў гэтай царкве.

У канцы свайго жыцця Ефрасіння Полацкая здзейсніла  паломніцтва  ў Іерусалім да труны (рус. гроб) Ісуса Хрыста. У Іерусаліме яна і памерла. Пахавалі Ефрасінню ў Пячэрскай Лаўры ў Кіеве (на той час гэта было самае святое месца на славянскіх землях).

5 чэрвеня - Дзень памяці Ефрасінні Полацкай, які адзначаецца на Беларусі.